براساس شواهدی تاریخی بین 4 تا 6 سال از عمر شریف امام کاظم(ع)در زندان سپری شد. بیشتر زندگی امام موسی کاظم(ع) در دوره عباسیان بود. هارون الرشید حدود چهار سال پیشوای هفتم شیعیان را زندانی کرد و حضرت بیشترین زمان زندانی شدن را در دوره هارون گذراند.

به گزارش پایگاه خبری پروژه ایران، 
پیشوای هفتم شیعیان، امام کاظم (ع) در ماه صفر سال ۱۲۸ هـ ق در «ابواء» که مکانی است میان مکّه و مدینه متولد شد.[۱] بنابر قول مشهور آن حضرت دارای ۳۷ فرزند پسر و دختر بوده.[۲] کتب تاریخی نام فرزندان پسر آن حضرت را با کمی اختلاف این گونه ذکر کرده اند:
 ۱    ابراهیم                    
۲    اسحاق                    
۳    حمزه                    
۴    زید                    
۵    عبدالله                    
۶    علی    (امام رضا(ع))
۷    محمد (جعفر الاصغر)
۸    احمد                    
۹    قاسم                    
۱۰    حسین                    
۱۱    اسماعیل                    
۱۲    جعفر                    
۱۳    حسن                    
۱۴    عباس                    
۱۵    عبیدالله                    
۱۶    هارون                    
۱۷    سلیمان                    
۱۸    عبدالرحمن                    
۱۹    عقیل                    
۲۰    فضل                    
۲۱    یحیی                    
۲۲    داوود                    
۲۳    عمر    

امام کاظم(ع) در ۲۵ رجب سال ۱۸۳ در زندانی واقع در بغداد به شهادت رسید. حضرت موسی بن جعفر (ع) نزدیک ۶ سال از عمر مبارکشان را در زندان سپری کرد. [3] آن حضرت هنگام شهادت ۵۵ سال از عمر شریفشان می‌گذشت.

بیشتر زندگی امام کاظم(ع) مصادف با عصر عباسیان بوده است که با چندتن از خلفای عباسیان همزمان بوده است[4] و بیشتر مدت زندانی شدن آن حضرت در دوره هارون الرشید عباسی صورت گرفته است. آن حضرت حدود ۹ سال با منصور عباسی همزمان بود. منصور به ظاهر متعرض آن حضرت نشد.

در دوره مهدی عباسی آن حضرت مدت کوتاهی در زندان به سر برد. مهدی عباسی در آغاز خلافت متعرض امام هفتم نمی‌شد ولی فعالیت‌های آن حضرت را کنترل می‌کرد... او که در اثر محبوبیت عمیق پیشوای هفتم در جامعه اسلامی، حکومت خود را در خطر می‌دید، دستور بازداشت امام را صادر کرد... پیشوای هفتم مدّت کوتاهی در زندان بغداد بود ولی طولی نکشید که مهدی روی پاره‌ای از ملاحظات سیاسی امام را آزاد ساخت.[۵] در دوره هادی عباسی هم آن حضرت آزاد بود، هر چند حکومت او بیش از یک سال طول نکشید.

هارون برای استحکام خلافت خود به منظور دستگیر کردن امام کاظم(ع) اراده حج کرد. هارون فضل بن ربیع را فرستاد و آن حضرت را در اثنای نماز گرفتند سپس حضرت را به بصره بردند و زندانی کردند.[۶] با توجّه به اینکه شهادت آن حضرت در سال ۱۸۳ هـ ق اتّفاق افتاده است بنابراین مدّت حبس آن حضرت در دوره هارون بیش از چهار سال نبوده است.

زاهدی گلپایگانی می‌نویسد: «امام موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ مدّت چهار سال در زندان گرفتار بود، از این مدّت یک سال آن را در بصره و در زندان عیسی بن جعفر به سر برد و بقیه مدت را گاه در حبس فضل بن یحیی برمکی و گاه در حبس فضل بن ربیع گذرانید و در سال آخر در حبس سندی بن شاهک قرار گرفت.»[۷]

در کتاب منتخب التواریخ از کتاب رجال کبیر چند روایت نقل می‌کند که آنها صراحت دارند در اینکه حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ مدّت چهار سال در زندان بوده است.[۸]

ذکر این این نکته لازم است که همة فرزندان آن حضرت از یک همسر نبوده، بلکه همان‌طور که در الارشاد شیخ مفید آمده است:«فرزندان آن حضرت هر کدام یا هر چند تن از یک زن ام ولد(کنیز) بوده‌اند.»[۹]

نتیجه‌گیری: حضرت موسی بن جعفر (ع) در دوران خلفای عباسی مدّت چهار تا شش سال در زندان به سر برده‌اند و بقیه این مدت را در شهر مدینه در کنار جامعه شیعی بوده‌اند.


پی نوشت ها:
[۱] . مجلسی، محمد باقر، جلاء العیون، چاپ نهم، قم، نشر سرور، ۱۳۸۲ ش، ص ۸۹۱.

[۲] . شیخ مفید، ارشاد، ترجمة رسولی محلاتی، سید هاشم، چاپ ۲، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، ص ج۲، ۲۳۶.

[۳] . ابن شهر آشوب، مناقب، نجف، مطبعه الحیدریه، سال ۱۳۷۶، ج۴، ص ۳۴۹.

[۴] . علامه مجلسی، بحارالانوار، جلد ۴۸.

[۵] . علامه مجلسی، بحارالانوار، جلد ۴۸.

[۶] . علامه مجلسی، جلاء العیون، پیشین ۸۹۹.

[۷] . زاهدی گلپایگانی، زندگانی چهارده معصوم، چاپ دوم، مشهد، کتابفروشی جعفری، ۱۳۶۰، ص ۲۰۱.

[۸] . نجفی، محمد جواد، ستارگان درخشان، تهران ، کتابفروشی اسلامیه، جلد ۹،ص ۵۸.

[۹] . شیخ مفید، پیشین، ۲۳۶.