«دیالکتیک رهایی: هگل / فروید / فانون» کتابی است از فیلسوف و نظریه‌پرداز فرهنگی استفان برد پولان، که در سال 2014 منتشر شده است. در این کتاب، پولان به بررسی آثار سه متفکر تأثیرگذار – یعنی گ.و.ف هگل، زیگموند فروید، و فرانتس فانون - و ایده‌های آنان درباره نظریه‌ی سوژه و موضوع «رهایی» می‌پردازد.

به گزارش پایگاه خبری پروژه ایران، نخستین نظریه‌ی درباره آسیب‌شناسی است که خود،‌ مستلزم یک ساختار بهنجار برای فهم‌پذیری است؛ دومین نظریه درباره‌ی رابطه بین آسیب‌شناسی و ساختار بهنجار دیالکتیکی است؛ و سومی بر آن است که شناخت فرد و جامعه بدون ارتباط با یکدیگر ممکن نیست. در این میان فانون به مثابه نقطه‌عطفی برای این مطالعه محسوب می‌شود زیرا تحلیل او بطور کاملاً واضحی وابسته به ایده‌های یادشده است؛ ایده‌هایی که از طریق هگل و فروید بر دیدگاه او تاثیرگذار بوده است.

استفان برد پولان در کتاب «دیالکتیک رهایی» استدلال می‌کند که این سه متفکر مهم - دو آلمانی و یک فرانسوی - سهم قابل توجهی در درک ما از آزادی فردی و جمعی داشتند. مفهوم دیالکتیک هگل، نظریه‌های فروید حوزه‌ی روانکاوی و بخصوص مفهوم ناخودآگاه، و کار فانون درباره‌ی استعمار و نژادپرستی، همگی در چارچوب مبارزات رهایی‌بخش مورد بررسی قرار می‌گیرند.

«دیالکتیک رهایی» به بررسی چگونگی تلاقی ایده‌های این متفکران می‌پردازد و نشان می‌دهد که آنها چطور یکدیگر را تکمیل می‌کنند و درک عمیق‌تری از پیچیدگی‌های رهایی ارائه می‌دهند. برد پولان همچنین محدودیت‌ها و چالش‌های نهفته در نظریه‌های خود را مورد بحث قرار می‌دهد و خوانندگان را تشویق می‌کند تا درباره‌ی احتمالات و موانع دستیابی به رهایی واقعی در جامعه بطور انتقادی فکر کنند.

بیشتر بخوانید:
تحلیلی جامع از «سرمایه» مارکس / راهنمایی برای فهمیدن مارکسیسم
رشد روزافزون چپ‌گرایی یا بی‌رقیب‌بودن سرمایه‌داری؟ / کتابی در باب تلاقی سیاست، اقتصاد و تجربیات زیسته جوانان

تئوری‌های انقلابی پس از مارکس اغلب در تلاش بوده‌اند تا تعهدات روان‌شناختی افراد - که با صفت ایدئولوژیک شناخته می‌شوند – را با اهداف اخلاقی یا سیاسی بزرگ‌تر یک جنبش اجتماعی پیوند بزنند. فرانتس فانون به عنوان یک روانپزشک، نظریه‌پرداز اجتماعی و انقلابی، تلاش کرد تا ایدئولوژی و امر سیاسی را به هم پیوند دهد. کار فانون هم توضیحی روان‌شناختی از خاستگاه ایدئولوژی به دست می‌دهد و هم به دنبال بازگرداندن فرد به استقلال و عاملیت سیاسی است.

این کتاب به بررسی مبانی عمیق‌تر فلسفی پروژه‌ی فانون می‌پردازد تا عمق مشارکت او در نظریه‌ی سوژه و نظریه‌ی اجتماعی را درک کند. «دیالکتیک رهایی» همچنین نشان می‌دهد که چگونه مدل فانون درک ابعاد سیاسی روانکاوی فرویدی و ابعاد روان‌شناختی نظریه اجتماعی هگل را ممکن می‌سازد.

دیالکتیک رهایی کتابی است که این دو بعد اصلی اندیشه‌ی فانون را به گفت‌وگو می‌آورد؛ از موقعیت فانون برای ارائه‌ی تفسیر عمیق‌تری از متون کلیدی فروید و هگل استفاده می‌کند و با برقراری اتحادی میان این سه متفکر، به خلق ترکیبی تازه از ایده‌های آنان کمک می‌کند. 

 نویسنده این کتاب یعنی استفان برد پولان، دانشیار فلسفه، مطالعات بین‌المللی فیلم و نظریه‌ی اجتماعی در دانشگاه کنتاکی ایالات متحده آمریکا است؛ زیبایی شناسی، کانت، هگل، اخلاق، فلسفه‌ی اجتماعی و سیاسی و تاریخ فلسفه‌ی مدرن از حوزه‌های تخصصی تحقیق پولان است.



کتاب «دیالکتیک رهایی» با زیرعنوان «هگل / فروید / فانون» توسط پرویز شریفی‌ درآمدی، آفتاب پیرزاده و مهرداد مومنی به فارسی ترجمه شده و بتازگی نشر گام نو آن را در 343 صفحه رقعی و با قیمت 310 هزار تومان روانه بازار کتاب کرده است.