یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که اثربخشی داروهای سرطان بسته به زمان مصرف آنها می‌تواند به طور چشمگیری متفاوت باشد. این کشف می‌تواند منجر به ایجاد درمان‌های موثرتر با عوارض جانبی کمتر شود و به طور بالقوه زندگی میلیون‌ها بیمار را در سراسر جهان متحول کند.

به گزارش پایگاه خبری پروژه ایران، بخش اصلی این تحقیق مربوط به چرخه یا ریتم شبانه‌روزی است که اغلب ساعت داخلی بدن نامیده می‌شود. این چرخه طبیعی تقریبا ۲۴ ساعته، فرآیندهای زیستی مختلف، از الگوهای خواب گرفته تا تولید هورمون را تنظیم می‌کند. اکنون دانشمندان دریافته‌اند که چرخه شبانه‌روزی نقش مهمی در واکنش سلول‌های سرطانی به درمان دارد.
به نقل از اس‌اف، این مطالعه که توسط دکتر آدریان انریکه گرانادا(Adrián Enrique Granada) و گروهش در مرکز جامع سرطان چریته(Charité) در آلمان انجام شد و در مجله Nature Communications منتشر شد، رویکرد جدیدی را برای درک و بهره‌گیری از اثرات چرخه شبانه‌روزی پیش گرفت. این گروه با ترکیب روش‌های تصویربرداری پیشرفته با تجزیه و تحلیل داده‌های پیچیده، روشی را برای پیش‌بینی زمان بهینه تجویز دارو در انواع مختلف سرطان ایجاد کردند.
برای درک اهمیت این تحقیق، مثالی می‌زنیم. بدن خود را به عنوان یک شهر شلوغ تصور کنید. همانطور که یک شهر دارای ساعات شلوغی و دوره‌های خلوت در روز است، بدن شما نیز زمان‌هایی دارد که فرآیندهای خاصی فعال‌تر هستند. محققان دریافتند که درمان‌های سرطان می‌توانند وقتی در زمان مناسب از روز انجام شوند می‌توانند تا ۳۰ درصد موثرتر باشند و این دقیقا مشابه روان‌تر شدن ترافیک در خارج از ساعات شلوغی است.
کارولین اکتور (Carolin Ector)، یکی از پژوهشگران در گروه گرانادا، توضیح می‌دهد: ما سلول‌های بیماران مبتلا به سرطان پستان سه‌گانه منفی را کشت کردیم تا ببینیم چگونه در ساعات مختلف روز به داروهای تجویز شده پاسخ می‌دهند. سرطان پستان سه گانه منفی یک نوع تهاجمی خاص از این بیماری است که گزینه‌های درمانی محدودی دارد.
رویکرد گروه ما بسیار جامع است. آنها با بررسی چرخه شبانه‌روزی رده‌های سلولی سرطانی مختلف از جمله سرطان پستان کار خود را آغاز کردند. آنها فعالیت ژن‌های مهم را طی چند روز پیگیری کردند. این به آنها اجازه داد تا نقشه دقیقی از ساعت داخلی هر خط سلولی ایجاد کنند.
سپس، آنها به چگونگی رشد این سلول‌ها و واکنش به داروهای مختلف سرطان در طول زمان پرداختند. با ترکیب این اطلاعات با داده‌های شبانه روزی، آنها می‌توانند الگوهای حساسیت دارویی را در طول روز شناسایی کنند. به عنوان مثال، آنها دریافتند که برخی از سلول‌های سرطان پستان در هنگام عصر نسبت به برخی داروها بسیار آسیب پذیرتر از صبح هستند.
آنها همچنین بررسی کردند که چگونه این اثرات بین سلول‌های سرطانی و سلول‌های سالم متفاوت است. این بسیار مهم است زیرا در یک درمان ایده آل آسیب به سلول‌های سرطانی به حداکثر می‌رسد و در عین حال آسیب به بافت‌های سالم به حداقل می‌رسد. در برخی موارد، آنها الگوهای متضادی را پیدا کردند. زمان‌هایی که سلول‌های سرطانی بیشترین آسیب پذیری را داشتند، همزمان با زمانی بود که سلول‌های سالم بیشترین مقاومت را داشتند.
در حال حاضر، اکثر درمان‌های سرطان بر اساس زمان‌بندی که برای بیمار است یا برای بیمارستان مناسب است، انجام می‌شود. این مطالعه نشان می‌دهد که صرفا تغییر زمانی که یک دارو تجویز می‌شود، می‌تواند اثربخشی آن را بدون افزایش دوز یا تغییر خود دارو به طور قابل توجهی بهبود بخشد.
علاوه بر این، این رویکرد می‌تواند به کاهش عوارض جانبی کمک کند. بسیاری از بیماران سرطانی از عوارض جانبی شدید رنج می‌برند زیرا درمان‌هایی که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند به سلول‌های سالم نیز آسیب می‌رسانند. با زمان‌بندی درمان‌ها، سلول‌های سالم که به طور طبیعی مقاوم‌تر هستند ممکن است کاهش در عوارض جانبی را تجربه کنند و در عین حال اثربخشی درمان در برابر سرطان حفظ شود یا حتی بهبود یابد.
این مطالعه همچنین نشان می‌دهد که چرا برخی از بیماران نسبت به دیگران به درمان بهتر پاسخ می‌دهند. محققان دریافتند که قدرت چرخه شبانه روزی سلول با حساسیت آن به اثرات زمان از روز ارتباط دارد. این نشان می‌دهد که بیمارانی که ساعت‌های بدنی قوی‌تری دارند، ممکن است از درمان‌های دقیق‌تری برای زمان‌بندی شده بهره ببرند.
در حالی که این تحقیق هنوز در مراحل اولیه خود است، فرصت‌های هیجان انگیزی را برای پزشکی شخصی فراهم می‌کند. در آینده، پزشکان ممکن است بتوانند برنامه‌های درمانی را بر اساس پروفایل‌های شبانه‌روزی منحصر به فرد بیماران تنظیم کنند و اثربخشی را به حداکثر برسانند و عوارض جانبی را به حداقل برسانند.