سربازی اجباری برای تمام مردان پدیده‌ای است که در بسیاری از کشورهای جهان جای خود را به سربازی اجباری گزینشی یا سربازی اختیاری داده است اما در ایران و برخی دیگر از کشورها همچنان برقرار است و هر از چند گاهی سبب ایجاد حوادثی ناگوار می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری پروژه ایران، هر از چند گاهی خبری از حادثه‌ای برای سربازان وظیفه شنیده می‌شود. این پسران جوان یا قربانی عدم تسلط به علوم نظامی شده و در حملات تروریستی به سبب عدم مهارت به شهادت می‌رسند یا در راه رفت و برگشت به محل خدمت در جاده‌ها و سوار بر خودروهای ناایمن، کشته می‌شوند یا اینکه در برخی موارد نادر قربانی آتش سلاح یکی از هم‌قطارانشان می‌شوند.

گاهی این هم‌قطار اشتباها و غیر عامدانه در هنگام سرو  کله زدن با اسلحه گرم خود یا دیگران را دچار حادثه می‌کند و در برخی موارد نادر، صبرش به پایان رسیده و با اسلحه گرم دست به جنایتی نابخشودنی می‌زند و مثل مورد اخیر چند خانواده را داغدار کرده و در صدر اخبار می‌نشیند.

آیا پسران با رفتن به سربازی مرد می‌شوند؟
یک باور قدیمی که شاید ریشه در واقعیت هم داشته باشد این است که پسران در رفتن به سربازی مرد می‌شوند. این باور که در درستی آن باید تردید کرد، سال‌ها پشتوانه نظری خدمت سربازی را در خانواده‌ها تامین کرده است. 

این مطلب در مقام نقد این باور یا عدم شمول آن نیست و تنها در این باره متذکر می‌شود که بسیاری از پسران با عناوین مختلف به سربازی نمی‌روند و آیا باید نتیجه گرفت که این پسران مرد نمی‌شوند؟

برخی اقشار خاص نیز کلا سربازی ندارند و تنها یک دوره آموزشی کوتاه مدت می‌بینند یا شمار نسبتا زیادی از سربازان تحصیل کرده، به عنوان نیروی اداری به اداراتی می‌روند که از آن‌ها به عنوان سرباز هر کاری را طلب کنند و آن مردانگی مد نظر که با دو سال پا کوبیدن و پست دادن و شب بیداری کشیدن است، دیگر محقق نمی‌شود.

از سربازی اجباری تا نیروی نظامی حرفه‌ای
سربازی امروزه در اکثر کشورها به سبب نیاز به نیروهای نظامی حرفه‌ای، دستخوش تغییرات زیادی شده است. به جای استفاده از پسران جوان ناآشنا به جنگ افزار و مسائل نظامی، کشورها به سراغ استفاده از نیروهای نظامی حرفه‌ای با انگیزه‌های مختلف از جمله دستمزد مناسب رفته‌اند تا برتری نظامی خود را در همه حال تضمین کرده و به جای آن از جوانان شامل زن و مرد می‌خواهند که با گذراندن دوره‌های نظامی کوتاه مدت به عنوان نیروی ذخیره و احتیاط در موارد اضطراری در دسترس باشند.

مزیت نیروی نظامی حرفه‌ای این است که دیگر در هنگام حمله تروریستی به یک پاسگاه مرزی، سربازان خسته و خوابیده به راحتی هدف تیر و نارنجک تروریست‌ها قرار نمی‌گیرند بلکه سربازان حرفه‌ای مقابل آن‌ها می‌ایستند.

اما در ایران سربازان از سال‌های قبل به نیروهای تقریبا مجانی و مجبوری تبدیل شده‌اند که بدون آن‌ها چرخ ادارات نمی‌چرخد و نظم خیابان‌ها به هم می‌خورد. هر چند در سال‌های اخیر حرکاتی در افزایش حقوق و شان سربازان انجام شده است اما مشکلات دیگر همچنان باقی است.

حکایت آن‌ها که در سربازی سیگاری شدند
نقلی در میان بسیاری از جوانان جاری است که در سربازی سیگاری شدم. این نقل و حواشی آن به اتفاقات دوران سربازی بر می‌گردد که جز در میان خاطرات غیر قابل استناد سربازان، جای دیگری برای شنیدن آن پیدا نمی‌شود.

جوانی که تا دیروز با درس و مشق و معلم سر و کله می‌زده و در نسل‌ اخیر تنها فکر و ذکرش تهیه گوشی موبایل برای بازی کردن و چت کردن با دوستانش بوده است، ناگهان خود را در میان امر و نهی نظامی و باز و بست سلاح و غذای سربازخانه و هم‌قطارانی مانند خودش می‌یابد.

اگر این جوان که عمدتا به تازگی هم پا به عرصه جوانی گذاشته است، کوچک‌ترین مشکل یا دغدغه ذهنی داشته باشد، با توجه به خامی و عدم توان تحمل فشارهای وارده، ممکن است بدترین تصمیم‌های ممکن را بگیرد. 

البته در سال‌های اخیر طرح‌هایی برای غربال ورودی‌ها به سربازی صورت گرفته است و برخی از استفاده از سلاح منع می‌شوند و برخی دیگر نیز از رزم به طور کلی معاف می‌شوند اما همین هم در میان گروه هم سالان ممکن است نقطه ضعف تلفی شود و زمینه بروز آسیب‌هایی را فراهم کرده و ضررهای جبران ناپذیری به بار آورد.

نامزدش وقتی سرباز بود، با دیگری ازدواج کرد
از سوی دیگر سربازی اجباری به ویژه برای جوانانی که به تازگی به جنس مخالف سر و سری پیدا کرده و قرارهایی برای تشکیل زندگی و ساختن آینده مشترک گذاشته‌اند، دوره‌ای طاقت فرسا است.

در گذشته بسیاری از چنین قرارهایی با سرباز شدن پسر از هم گسیخته می‌شد و امروز نیز علی رغم وجود راه‌های ارتباطی، باز هم چنین اتفاقاتی می‌افتد. زوجینی که هر روز به هم دسترسی کامل هم دارند، همواره در معرض دعوا و سوتفاهم و جدایی هستند چه برسد به سربازانی که در پادگان محصور بوده و روز را با هزار فکر و خیال به شب می‌رسانند و تنها راه ارتباطی آن‌ها با طرف دیگر یک تلفن همگانی و چند دقیقه امکان صحبت کردن است، تا سال‌ها از دوران سربازی پسر به عنوان سخت ترین ایام ارتباطی خود یاد می‌کنند.

عصبانیت و ناپختگی همراه با دسترسی به اسلحه به فاجعه می‌انجامد
انسان از اینکه مجبور به انجام کاری باشد، خوشحال نمی‌شود و در هنگام انجام اجباری کارها نیز مستعد عصبانی شدن است. حال اگر در این هنگام به اسلحه نیز دسترسی داشته باشد، ممکن است فاجعه رخ دهد. فاجعه‌ای که در قدم اول خود سرباز را بدبخت می‌کند و در قدم بعدی چند سرباز دیگر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

هنوز مشخص نیست که عامل کشتن چند سرباز توسط هم‌قطارشان در کرمان چه بوده است و شاید اتفاقاتی خارج از اشاره این مطلب سبب آن شده باشد اما در لزوم تغییر سربازی اجباری تردیدی نیست تا شاید در آینده ضمن برطرف شدن عیوب این روش حفظ آمادگی دفاعی کشور، جان چند جوان خام نیز حفظ شود.