مورخان می‌گویند که فسنجان غذای محبوب ناصرالدین‌شاه بود و آشپز‌های دربار این خورشت را با دقت و مهارت فراوانی می‌پختند.

به گزارش پایگاه خبری پروژه ایران، در کتاب «خوراک‌های ایرانی» که نادر میرزا، شاهزاده قاجاری نوشته، دستور پخت بسیاری از غذا‌های ایرانی آمده است و به شیوه طبخ فسنجان نیز اشاره شده است که در ادامه می‌خوانیم:

نادر میرزا می‌گوید: «فسنجان را به طبرستان و گیلان بدین نام خوانند. به نوشته‌های دبیران دیده‌ام که فُسوجَن نویسند.

من ندانم که کدام درست است، مگر آن که هرچه را زبان‌دان گوید، آن به است و استوارتر. اکنون به سر سخن رویم. آن خورش دوگونه است. نخست از گوشت پرندگان پزند، چون کبک و تذرو و خروس و ماکیان و دراج و تیهو، به زمستان و تابستان و پاییز و بهاران این خوردنی پزند به گونه‌ها و همه نیکو است. گونه دیگر از گوشت بره شیرمست پزند و نیک است. راه پختن این خورش چنان است که نخست پرندگان از هرگونه باشد، باید نمک سود کرد و پس روغن نیک به دیگدان ریزند و نیک بتابند که بوی خام ندهد. سپس مرغ در آن افکنند.

چون اندکی سرخ گردد، آب به اندازه ریزند و بیفروزند تا اندک اندک پخته گردد. پس مغز بادام پوست گرفته یا گردکان به هاون اندر نهند و فرو کوبند نرم. اندک آب بر آن افشانند که روغن ندهد. چون نرم کوبیده باشند، به آب ریزند و به اندازه و از پرویزن بپالایند. ناردان نیز به اندازه نیک کوبیده، آن را نیز بپالایند و با پالیده بادام یا مغز گردکان گوشت به پختن باشد به دیگدان ریزند و به اندازه ترشی نار بدان زنند که رنگین گردد.

چون نیک پزد و به روغن افتد، قند چاشنی زنند یا دوشاب انگور اسپید دارو‌ها و گلپر زنند. اگر خواهند تخم ماکیان به کنار آن شکنند که نیکو باشد و به تابستان بادنگان سرخ کرده بر کنار آن نهند که پخته گردد و بس نیکو است. به جای ناردان اگر به دست نیاید، آب غوره توان زد و به جای ترشی انار، ترشی ذغال یا آلبالو توان به کار برد.»


فسنجان در اکثر مناطق ایران درست می‌شود. جدای مغز گردو که ماده اصلی فسنجان است، سایر مواد با توجه به سلیقه آشپز یا ذائقه آن اقلیم انتخاب می‌شود. به‌طور مثال، در شمال کشور و به خصوص در مناطق گیلک‌نشین در پخت فسنجان گوشت پرندگان شکار به کار می‌رود. در مرکز ایران در طبخ فسنجان گوشت قرمز چهارپایان را به صورت رنده‌شده و قل‌قلی ریز به کار می‌برند.

برای پخت فسنجان از مغز گردوی آسیاب‌شده استفاده می‌شود. خورش فسنجان به‌طور کلی خوراکی گران‌قیمت به حساب می‌آید. طوری که گاهی برای به صرفه بودن این خورش از سایر مغزها مثل مغز کنجد هم استفاده می‌کنند.