لاشخوری که نماد «سعادت» شد آنچه باید درباره «هما» بدانید

به گزارش پایگاه خبری پروژه ایران، اکبر نعمتی نوشت: نام هما یا هومیه، هومایه، هومیا و هومایا در پهلوی به معنی فرخنده و خجسته در اوستا به وفور به کار رفته است.

هما یا مرغ سعادت با نام علمی Gypaetus barbatus از تیره یا خانواده Accipitridae بوده و نام انگلیسی آن کرکس ریش‌دار یا Bearded Vulture است.

شاید براتون پارادوکس ایجاد شد که چرا یک کرکس یا لاشخور شد پرنده سعادت در باور ما ایرانی ها؟ برویم اول سراغ غذای این پرنده؛ بیش از 80 درصد غذای هما مغز استخوان است و قادر است در کمتر از 24 ساعت استخوان را به صورت کامل هضم کند زیرا اسید معده هما بالا است. هما مانند دیگر پرنده های شکاری علاقه ای به خوردن گوشت و لاشه ندارد و تغذیه اصلی این پرنده استخوان است.

هما استخوان را درحین پرواز از ارتفاع بالا به زمین می اندازد تا به قطعات کوچک تبدیل شود و سپس اقدام به خوردن آن میکند. همچنین در نظر داشته باشید هما از لاک پشت و مارمولک نیز تغذیه میکند.

هما در خاکهای حاوی اکسید آهن با چنگال خود خاک حاوی اکسید آهن را بر می‌دارد و آن را روی پر و بالش می‌مالد تا مطمئن شود که به رنگ نارنجی آتشین تبدیل شده و ظاهری جدید به خود بگیرد. رفتار استتار یا دفاعی.

حالا برویم سراغ باور ایرانیان باستان؛ همای سعادت یا مرغ سعادت جایگاه ویژه ای در ادبیات و فرهنگ ایران زمین دارد و مشهور است که سایه اش بر سر هر که بیفتد، به خوشبختی، سعادت و کامیابی خواهد رسید. به همین دلیل نقش هما در بسیاری از سرستون های تخت جمشید وجود دارد و اشعار بسیاری در ادبیات پارسی سروده شده اند.

که هما نقشی اساسی در آنها دارد. هما در اصل پرنده ای استخوان خوار است، ایرانیان باستان چهار عنصر آب، باد، خاک و آتش را بسیار گرامی و مقدّس می‌شمردند و آن‌ها را به‌وجود آورندهٔ هستی و گردانندهٔ جهان می‌دانستند؛ تا آنجا که آیین بیشتر اقوام کهن ایرانی نیز همین عناصر طبیعت بوده‌است.

برای همین مردگان خود را در خاک دفن نمی‌کردند چون باور داشتند خاک نباید آلوده شود و نیاکان ما اجساد خود را در دخمه ها قرار می دادند، به اعتقاد آنها، اگر هما به سراغ جسدی می رفت آن فرد در عالم جاودان سعادتمند و در دنیای بعد بهشتی می شد.

در افسانه ها دیدنش موجب خوش یمنی بوده است. جالب است بدانید در ادبیات کهن پارسی هرگاه پادشاهی در می گذشت و وی را وارثی برای جانشینی نبود، مردم را در میدانی جمع و همایی را رها می کردند، هما بر سر و شانه‌ی هر که می نشست آن فرد پادشاه سرزمین می شد.

برخلاف باورها هما پرنده کمیابی در ایران نیست. او هم در رشته کوه‌های البرز و هم زاگرس زندگی می‌کند، اما از آنجایی که آشیانه‌اش را در بالای صخره‌ها انتخاب می‌کند دیدنش کمی سخت است. البته از لحاظ حفاظتی در آستانه تهدید قرار گرفته است.

گزارشگر : تحریریه پروژه ایران

لاشخوری که نماد «سعادت» شد/ آنچه باید درباره «هما» بدانید