آتش‌بس فوری در رمضان؛ غزه و جهان در انتظار اجرای قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل

 

سه قطعنامه پیشنهادی در شورای امنیت برای برقراری آتش بس فوری پایدار در غزه به دلیل حمایت های همه جانبه آمریکا از اسرائیل و وتوی آنها عملا در سازمان ملل ناکام ماند و در مذاکرات سیاسی با میانجیگیری قطر و مصر و مشارکت آمریکا میان اسرائیل و حماس نیز عملا مذاکرات تاکنون به نتیجه قابل اجرایی دست نیافته و از سوی دیگر، رژیم اسرائیل تهدید به حمله زمینی بزرگ به شهر رفح در نوار جنوبی غزه و نزدیک مصر کرده که آخرین پناهگاه حدود نیمی از جمعیت ۲.۳ میلیونی مردم غزه پس از آواره شدن آنها است.

 

آمریکا که آخرین بار در ۲۰ فوریه ۲۰۲۴ (اول اسفندماه ۱۴۰۲) شورای امنیت سازمان ملل، پیش نویس قطعنامه پیشنهادی الجزایر برای برقراری آتش بس فوری بشردوستانه در غزه را وتو کرده بود، قطعنامه پیشنهادی خودش نیز در ۲۲ مارس ۲۰۲۴ (سوم فروردین ماه ۱۴۰۳) با مخالفت و وتوی روسیه و چین مواجه شد و به تصویب نرسید.

 

روسیه و چین در نشست شورای امنیت درباره قطعنامه آمریکا گفتند که برغم اعتراف دولت جو بایدن رئیس جمهور آمریکا بر ضرورت برقراری آتش بس فوری در غزه، قطعنامه پیشنهادی واشنگتن ناکافی و مبهم است و نه تنها خواستار آتش بس فوری در غزه نشده بلکه صرفا بر ضرورت آن تاکید کرده و دست اسرائیل را در کشتار فلسطینیان و اخراج آنها نیز باز گذاشته است.

 

سفرای روسیه و چین در شورای امنیت سازمان ملل اعلام کردند قطعنامه دیگری وجود دارد که به صراحت خواستار آتش بس فوری در غزه شده است.

 

قطعنامه ای که روسیه و چین به صراحت درباره آن سخن گفتند، قطعنامه پیشنهادی ۱۰ عضو غیر دائم شورای امنیت سازمان ملل شامل الجزایر، اکوادور، گویان، ژاپن، مالت، موزامبیک، جمهوری کره (کره جنوبی)، سیرالئون، اسلوونی و سوئیس بود.

 

قرار بود این قطعنامه ابتدا در عصر جمعه به وقت محلی در ۲۲ مارس و پس از وتوی قطعنامه آمریکا رای گیری شود اما نه تنها این رای گیری در این زمان صورت نگرفت بلکه حتی نشست شورای امنیت درباره بررسی وضعیت کره شمالی نیز به تعویق افتاد. تقریبا تمام برنامه های سازمان در روزهای اخیر تحت تاثیر این لابی ها و رایزنی های دیپلماتیک و سیاسی قرار گرفت تا هر چه زودتر شورای امنیت بتواند در ماه مبارک رمضان به مصوبه ای قابل اجرا با توجه به وضعیت بحرانی نوار غزه دست یابد.

 

رایزنی ها و لابی های بسیار فشرده ای میان طرف ها و کشورهای مختلف جهان وجود داشت تا این قطعنامه با وتوی اعضای دائم شورای امنیت (آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه و چین) و به احتمال بسیار زیاد آمریکا بعنوان حامی اسرائیل مواجه نشود و از سوی دیگر بتواند ۹ رای مثبت اعضای شورای امنیت بدون وتوی اعضای دائم را کسب کند. چرا که یک قطعنامه برای تصویب در شورای امنیت سازمان ملل نیازمند ۹ رای مثبت ۱۵ عضو این شورا، بدون مخالفت یا همان وتوی ۵ عضو دائمی است.

 

همه در برابر آمریکا و اسرائیل در شورای امنیت

 

به گزارش خبرنگار ایرنا از سازمان ملل، قطعنامه پیشنهادی اعضای غیردائم شورای امنیت در مقایسه با پیش نویس قطعنامه آمریکا که هفته گذشته توسط روسیه و چین وتو شد، واضح و کوتاهتر و نکته جالب این بود که همه اعضای منتخب از آن حمایت کردند.

 

هنگامی که این قطعنامه برای اولین بار در پایان هفته گذشته مطرح شد، دو کشور ژاپن و کره جنوبی که متحدان نزدیک آمریکا هستند، از آن حمایت نکردند اما پس از رایزنی ها، این دو کشور نیز از این قطعنامه حمایت کردند چرا که به نظر می رسد به این نتیجه رسیدند که این قطعنامه تصویب خواهد شد.

 

از سوی دیگر، با این اجماع بین المللی در میان اعضای شورای امنیت، نوعی سازماندهی و صف آرایی اعضای دائم و غیردائم این شورا در برابر آمریکا تشکیل شده بود. طبق اظهارات منابع آگاه، آمریکا در پی چنین شرایطی در چند روز اخیر، تلاش کرد به جای مخالفت با این قطعنامه و وتوی قطعنامه برقراری آتش بس در غزه برای چهارمین بار، بخش هایی از قطعنامه پیشنهادی ۱۰ عضو غیردائم را تغییر دهد و به آن مفادی را اضافه کند که خود نیز با متن قطعنامه پیشنهادی موافق باشد. از این رو، فضای شورای امنیت برای اولین بار پس از نزدیک به ۶ ماه جنگ در غزه، برای تصویب قطعنامه برقراری آتش بس در غزه مثبت بود و آمریکا با این قطعنامه مخالفت نکرد.

 

سرانجام قطعنامه آتش بس فوری در غزه صبح دوشنبه به وقت محلی ۶ فروردین ماه ۱۴۰۳ برابر با ۲۵ مارس ۲۰۲۴ در شورای امنیت سازمان ملل به تصویب رسید که خواستار آتش بس فوری در غزه در ماه رمضان شده است تا منجر به آتش بس پایدار شود.

 

قطعنامه پیشنهادی ۱۰ عضو غیردائم شورای امنیت توانست رای مثبت ۱۴ عضو از ۱۵ عضو شورای امنیت سازمان ملل را کسب کند و ایالات متحده آمریکا نیز به این قطعنامه رای ممتنع داد و با عدم استفاده از حق وتوی خود، موجب شد قطعنامه برقراری آتش بس در غزه به تصویب برسد.

 

شورای امنیت ۱۵ عضوی سازمان ملل متحد در این قطعنامه سه بندی، خواستار آتش‌بس فوری بین اسرائیل و گروه فلسطینی حماس در غزه و آزادی فوری و بدون قید و شرط همه اسرا شده است.

 

این قطعنامه خواستار اجرای آتش بس فوری در غزه در ماه رمضان شده و گفته است: آتش بس فوری در ماه رمضان توسط همه طرف ها رعایت شود که منجر به آتش بس پایدار می شود.

 

این قطعنامه همچنین خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط همه گروگان ها و تضمین دسترسی بشردوستانه برای رفع نیازهای پزشکی و سایر نیازهای بشردوستانه آنها شده است و از طرفین می خواهد به تعهدات خود تحت قوانین بین المللی در رابطه با تمام افراد بازداشتی، عمل کنند.

تلاش برای برقراری آتش بس دائمی در غزه

 

واسیلی نبنزیا سفیر و نماینده روسیه در سازمان ملل در نشست شورای امنیت درباره این قطعنامه گفت: اینکه شورای امنیت سازمان ملل متحد برای اولین بار از طرفین می خواهد آتش بس فوری را رعایت کنند، حتی اگر محدود به ماه رمضان باشد، اهمیت اساسی دارد.

 

سفیر دولت پوتین تصریح کرد: متاسفانه آنچه پس از پایان این مدت اتفاق می‌افتد، نامشخص است زیرا کلمه «پایدار» را می‌توان به طرق مختلف تفسیر کرد. آنهایی که از اسرائیل حمایت می کنند، هنوز هم می خواهند، دست آن را آزاد بگذارند.»

 

نبنزیا گفت که استفاده از کلمه "دائمی" برای آتش بس بهتر بود. ما از اینکه در اضافه کردن این کلمه موفق نشدیم ناامید شدیم. با این وجود، ما معتقدیم که اساسا مهم است که به نفع صلح رای دهیم. شورا باید برای دستیابی به آتش بس دائمی در غزه به کار خود ادامه دهد.

 

سفیر و نماینده چین در سازمان ملل نیز اعلام کرد که موضع پکن در مورد درخواست آتش‌بس از همان ابتدا مشخص بوده است. ژانگ جون سفیر چین در سازمان ملل در این نشست شورای امنیت گفت: پس از وتوی مکرر اقدامات شورا، واشنگتن در نهایت تصمیم گرفت مانع از اجرای خواسته های شورا برای آتش بس فوری نشود. با وجود همه اینها، آمریکا همچنان سعی می کند انواع بهانه ها را بیابد و به چین اتهامات وارد کند.

 

او افزود: چشم‌های جامعه بین‌الملل باز و آگاه است. اتهامات آمریکا غیرقابل دفاع است. نزدیک به شش ماه پس از شروع درگیری غزه، بیش از ۳۲ هزار غیرنظامی بی گناه جان خود را از دست داده اند.

 

سفیر چین در سازمان ملل گفت: برای زندگی هایی که از دست رفتند، قطعنامه امروز شورا خیلی دیر صادر شد، اما برای میلیون ها نفر از مردم غزه که در یک فاجعه انسانی بی سابقه حضور دارند، این قطعنامه، اگر به طور کامل و مؤثر اجرا شود، همچنان می تواند امیدی را که مدت ها انتظارش را می کشیدند، به ارمغان آورد.

 

سفیر و نماینده دائم چین در سازمان ملل تاکید کرد: قطعنامه های شورای امنیت الزام آور است.

 

عصبانیت اسرائیل و غیرالزام آور خواندن قطعنامه شورای امنیت از سوی آمریکا

 

در پی تصویب قطعنامه برقراری آتش بس فوری در ماه مبارک رمضان در غزه از سوی شورای امنیت سازمان ملل ، دفتر «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم اسرائیل در این باره اعلام کرد: سفر هیات اسرائیل به واشنگتن که قرار بود درباره عملیات نظامی در رفح رایزنی کند، لغو شد.

 

دفتر نتانیاهو در این بیانیه‌ اعلام کرد: آمریکا از مواضع قاطع خود عقب نشینی کرده است و هیات اسرائیلی به واشنگتن نخواهد رفت. این اقدام آمریکا به تلاش‌ها برای آزادی اسرا لطمه می‌زند؛ زیرا حامل پیامی برای حماس است که فشارهای بین‌المللی اجازه دستیابی به توافق آتش‌بس بدون آزادی اسرا را خواهد داد.

 

جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در پی تصویب قطعنامه برقراری آتش بس فوری در غزه و عصبانیت اسرائیل از عدم وتوی آمریکا با «یوآو گالانت» وزیر جنگ رژیم اسرائیل که در واشنگتن به سر می برد، گفتگو و اعلام کرد: ما گفتگوی سازنده ای در مورد بهترین راه تضمین شکست پایدار حماس در غزه داشتیم. من حمایت قاطع بایدن را از امنیت اسرائیل در برابر همه تهدیدها از جمله ایران، اعلام کردم.

 

جان کربی، سخنگو و هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید نیز به خبرنگاران در واشنگتن گفت:«ما هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه اسرائیلی‌ها درحال آمادگی برای انجام عملیات زمینی در رفح در چند روز آینده هستند، ندیده‌ایم. در حال حاضر منطقی نیست که این اتفاق در روزهای آینده رخ دهد.». کربی در عین حال افزود: «هیچ چیزی در مورد دیدگاه ما مبنی بر اینکه حمله زمینی گسترده در رفح یک اشتباه بزرگ است، تغییر نکرده است.»

 

اما «متیو میلر » سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در جمع خبرنگاران ادعا کرد: قطعنامه امروز شورای امنیت سازمان ملل الزام آور نیست و اجرای آن از طریق مذاکرات انجام خواهد شد.

 

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درباره رای ممتنع کشورش به این قطعنامه گفت: ما به آن رای ندادیم زیرا حملات هفتم اکتبر را محکوم نمی کرد. اما زبان این قطعنامه با مواضع آمریکا همسو بود.

 

میلر تصریح کرد: عدم محکومیت حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائیل یکی از دلایلی بود که باعث شد آمریکا از رای مثبت به این قطعنامه خودداری کند. «به این دلیل است که ما به آن رای ندادیم. اما دلیل اینکه ما آن را وتو نکردیم این بود که در آن قطعنامه نیز مواردی وجود دارد که با موضع بلندمدت ما که شامل آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها نیز می‌شودریال مطابقت دارد. ما می دانیم که موضع دولت اسرائیل نیز همین است.»

 

همزمان برخی رسانه ها به نقل از یک مقام کاخ سفید اعلام کردند که قطعنامه شورای امنیت برای برقراری آتش‌بس در غزه الزام‌آور نیست. این در حالی است که قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل الزام آور بوده و جهان نه تنها در انتظار اجرای این قطعنامه بلکه در پی دائمی کردن آن با توجه به وضعیت فاجعه بار نوار غزه است.

 

غزه و جهان در انتظار اجرای آتش بس فوری؛ دولت بایدن در معرض آزمونی دیگر 

 

اما «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد که به تازگی به مصر سفر کرده و از گذرگاه رفح نیز بازدید کرده است، بلافاصله پس از تصویب این قطعنامه اعلام کرد که شورای امنیت قطعنامه ای در مورد غزه که مدت ها انتظار آن می رفت به تصویب رساند که خواستار آتش بس فوری و آزادی فوری و بدون قید و شرط همه گروگان ها است. «این قطعنامه باید اجرا شود. عدم اجرای آن نابخشودنی خواهد بود.»

 

قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل از نظر قانونی الزام آور هستند. مکانیسم های اجرایی سازمان ملل اگرچه محدود هستند، اما شورای امنیت می تواند به پشتوانه قطعنامه حقوقی صادر شده، اقدامات تنبیهی بیشتری علیه اسرائیل صادر کند.

 

اکنون مردم غزه و جهان نه تنها در انتظار اجرای هر چه سریعتر این قطعنامه است بلکه خواهان دائمی شدن این آتش بس و پایان جنگ در غزه است. باید دید جو بایدن که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ۵ نوامبر ۲۰۲۴ قرار دارد و دولت دموکراتش، چگونه روند اجرای این آتش بس را دستکم برای رسیدن به خواسته خود مبنی بر آزادی تمامی اسرای باقیمانده از عملیات طوفان الاقصی در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ در دو هفته باقیمانده در ماه مبارک رمضان تسریع می کنند؟

 

آیا دموکرات ها که از هم اکنون از رای آوری رقیب قدرتمند جمهوریخواه خود دونالد ترامپ در انتخابات پیش رو بیمناک و هراسان هستند، می توانند این آتش بس را دائمی و به این جنگ پایان دهند تا آنچنان که مدعی هستند، هم جان غیرنظامیان و مردم بیگناه غزه را نجات دهند و هم خود را از قهر و رویگردانی جامعه عرب و مسلمان آمریکایی در انتخابات به دموکرات ها برهانند؟